Protonentherapie bij longkanker en andere tumoren in en bij de longen

Wat is radiotherapie?

Radiotherapie is de behandeling van kanker door middel van bestraling. Het doel van de bestraling is het doden van kankercellen. Daarbij moeten de gezonde cellen zo veel mogelijk gespaard worden. Tijdens de behandeling maakt men gebruik van straling met een hoge energie. Deze straling beschadigt het erfelijke materiaal van een cel. Waardoor deze zich niet meer kan delen en uiteindelijk dood gaat. Kankercellen zijn gevoeliger voor straling dan cellen van de gezonde omliggende weefsels. Gezonde weefsels kunnen zich namelijk beter herstellen van de stralingsschade dan kankercellen.

Wat is protonentherapie?

De meeste patiënten worden bestraald met fotonen. Fotonen geven hun dosis af in het te bestralen gebied (doelgebied), maar geven ook dosis af aan omliggende gezonde weefsels. Protonen geven hun dosis af in een beperkter gebied. Hiermee zorgen protonen in vergelijking met fotonen voor een lagere stralingsdosis in omliggend gezond weefsel, bij gelijkblijvende dosis in het doelgebied. Deze afname in dosis naar gezond weefsel resulteert mogelijk in minder bijwerkingen. Binnen de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie hebben de protonencentra in Nederland richtlijnen ontwikkeld over welke patiënten in aanmerking komen voor behandeling met protonentherapie bij longkanker.

Wie komt in aanmerking voor protonen bij longkanker?

Bestraling bij patiënten met longkanker of een tumor in of bij de longen, kan leiden tot problemen met het hart, de longen of de slokdarm. Het risico hierop neemt namelijk toe naarmate de stralingsdosis in deze organen toeneemt. Bij een aantal patiënten is de stralingsdosis in deze organen met fotonen al zo laag, dat er dus geen extra voordeel is te verwachten van protonen.

Er zijn echter ook patiënten, waarbij de stralingsdosis in het hart, de longen of de slokdarm met fotonen hoger is, waardoor er een verhoogd risico is op schade aan deze organen. Als dat bij u het geval is, dan kan uw behandelend radiotherapeut-oncoloog een zogenaamde planningsvergelijking aanvragen om te onderzoeken of bestraling met protonen dit risico kan verminderen.

Wat is een planningsvergelijking?

Voor de planningsvergelijking stuurt uw behandelend radiotherapeut-oncoloog het fotonenbestralingsplan en de CT-scan op naar het UMCG. Dit is dus gemaakt op de radiotherapieafdeling waar u onder behandeling bent. Vervolgens maken wij met deze gegevens ook een protonenplan. U hoeft hiervoor niet naar het UMCG te komen. Door het protonenplan te vergelijken met het fotonenplan rekenen we uit of bestraling met protonen in uw specifieke situatie van voordeel kan zijn.

Uitslag planningsvergelijking

Het UMCG streeft ernaar de uitslag van de planningsvergelijking binnen 2 dagen terug te koppelen aan uw radiotherapeut-oncoloog. Uw radiotherapeut-oncoloog bespreekt de uitslag van de planningsvergelijking met u. Als de uitslag van de vergelijking is dat u in aanmerking komt voor protonentherapie bij longkanker, dan vraagt uw arts of u de behandeling in het UMCG Protonentherapiecentrum wilt ondergaan. Wanneer u hiervoor kiest verwijst uw radiotherapeut-oncoloog u door. Er volgt dan op korte termijn een intakegesprek met voorbereiding voor protonentherapie in het UMCG.

De behandeling van longkanker met protonen

Voorbereiding

De voorbereiding van de protonentherapie bestaat uit het intakegesprek met de radiotherapeut-oncoloog die u in Groningen zal behandelen, met aansluitend een nieuwe CT-scan. Hierop wordt het definitieve protonentherapie plan gemaakt. Als er ook chemotherapie zal worden gegeven in het UMCG plannen we ook een gesprek met een longarts in het UMCG.

De bestraling

Het aantal bestralingen bij protonentherapie bij longkanker varieert, afhankelijk van uw persoonlijke situatie, van 25 tot 30 keer. Gedurende uw behandeling heeft u wekelijks een controle afspraak met uw behandelend arts op de afdeling Radiotherapie in het hoofdgebouw van het UMCG.

Controle afspraken

Ongeveer twee weken na de behandeling volgt een nacontrole op de afdeling Radiotherapie in het UMCG. Daarna wordt vanuit Groningen regelmatig telefonisch contact met u gezocht, maar zullen poliklinische afspraken worden uitgevoerd door uw hoofdbehandelaar (meestal uw longarts in verwijzend centrum).

Controle afspraken na de behandeling

De uitkomsten van de behandeling met protonen worden structureel vastgelegd. U kunt voor een (multidisciplinaire) beoordeling door uw radiotherapeut en eventueel de neuroloog en de neuropsycholoog worden gevraagd naar het UMCG terug te komen. Dit vindt plaats 1x in de paar jaar. De overige vervolgcontroles zullen worden afgestemd met uw eigen behandelaar.

Lees ook de antwoorden op veelgestelde vragen over protonentherapie bij longkanker.

Met onze 360-graden video’s ‘beleeft’ u het gehele protonentherapie proces op onze afdeling alvast.

Deelname aan medisch wetenschappelijk onderzoek

De afdeling Radiotherapie van het UMCG neemt deel aan nationale en internationale wetenschappelijke onderzoeken. Als dat voor u van toepassing is, vragen wij u om hieraan deel te nemen. Tijdens het eerste gesprek met de behandelend arts informeert deze u, zowel mondeling als schriftelijk, over het onderzoek. Daarna geeft u aan of u aan het onderzoek mee wilt doen of niet.

Nederlandse Kankerregistratie

Wij delen patiëntgegevens met de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Ze gebruiken die gegevens voor wetenschappelijk onderzoek naar kanker en de behandeling ervan. Zij kunnen niet zien van wie die gegevens zijn. Meer informatie over het gebruik van die gegevens staat op de website van het Integraal Kankerinstituut Nederland. Lees ook hoe wij omgaan met uw gegevens.