Protonentherapie bij Hoofd-halskanker
Moet u bestraald worden voor hoofd-halskanker? Dan komt u mogelijk in aanmerking voor protonentherapie. Er zijn meerdere vormen van hoofd-halskanker. Deze kunnen allemaal in aanmerking komen voor de behandeling met protonen. Lees meer over de vormen van hoofd-halskanker. Op deze pagina leest u meer over deze behandeling in het UMCG Protonentherapiecentrum. Onderdeel van afdeling Radiotherapie in het UMCG.
Jaarlijks zijn er in Nederland ongeveer 3.100 nieuwe patiënten met de diagnose hoofd-halskanker. Meer feiten en cijfers leest u in onze ‘Factsheet Hoofd-halskanker’, deze downloadt u eenvoudig via de button.
Download hier de factsheetWat is radiotherapie?
Radiotherapie is de behandeling van kanker door middel van bestraling. Het doel van de bestraling is het doden van kankercellen. Daarbij moeten de gezonde cellen zo veel mogelijk gespaard worden. Tijdens de behandeling wordt gebruik gemaakt van straling met een hoge energie. Deze straling beschadigt het erfelijke materiaal van een cel. Waardoor deze zich niet meer kan delen en uiteindelijk dood gaat. Kankercellen zijn gevoeliger voor straling dan cellen van de gezonde omliggende weefsels. Gezonde weefsels kunnen zich beter herstellen van de stralingsschade dan kankercellen.
Download hier de online brochureWat is protonentherapie?
De meeste patiënten krijgen bestraling met fotonen. Fotonen geven hun dosis af in het te bestralen gebied (doelgebied). Maar geven ook dosis af aan omliggende gezonde weefsels. Protonen geven hun dosis nauwkeuriger af. Hiermee zorgen protonen in vergelijking met fotonen voor een verlaging van de stralingsdosis in omliggend gezond weefsel, bij gelijkblijvende dosis in het doelgebied. Deze afname in dosis naar gezond weefsel kan resulteren in een afname in vroege en late bijwerkingen van de bestraling.
Onderzoeksresultaten protonentherapie bij hoofd-halskanker
Tussen 2018 en 2022 is er in het protonentherapiecentrum onderzoek gedaan naar de bijwerkingen van protonentherapie. In de grafieken ziet u de uitkomsten van deze onderzoeken. Bij bestraling met protonen hadden minder patiënten sondevoeding nodig dan bij bestraling met fotonen. Daarnaast hebben patiënten bestraald met protonen minder slikklachten dan patiënten bestraald met fotonen.
Wie komt in aanmerking voor protonentherapie bij hoofd-halskanker?
Bestraling bij patiënten met hoofd-halskanker kan gedurende de rest van het leven leiden tot problemen met slikken en een droge mond. Het risico hierop neemt toe naarmate de stralingsdosis in de slikspieren, speekselklieren en mondholte toeneemt. Bij een aantal patiënten die worden bestraald in verband met hoofd-halskanker is de stralingsdosis in deze organen met fotonen al erg laag. Dan is er geen voordeel te verwachten van protonen. Er zijn echter ook patiënten, waarbij de stralingsdosis in de slikspieren, speekselklieren of mondholte met fotonen te hoog is. Daardoor is het risico op slikklachten en droge mond gedurende de rest van het leven hoger. Als dat bij u het geval is, kan uw behandelend radiotherapeut-oncoloog een zogenaamde planningsvergelijking aanvragen om te onderzoeken of bestraling met protonen dit risico kan verminderen.
Wat is een planningsvergelijking?
Voor de planningsvergelijking stuurt uw radiotherapeut-oncoloog het fotonenbestralingsplan en de CT-scan, gemaakt in het ziekenhuis waar u in behandeling bent, op naar het UMCG. Daar maken wij met deze gegevens een protonenplan. U hoeft hiervoor dus niet naar het UMCG te komen. Door het fotonenplan te vergelijken met het protonenplan (planningsvergelijking) bepalen wij of bestraling met protonen inderdaad leidt tot een afname van het risico op slikklachten of een droge mond.
Uitslag planningsvergelijking
Het UMCG streeft ernaar de uitslag van de planningsvergelijking binnen 1 tot 2 dagen terug te koppelen naar uw radiotherapeut-oncoloog. Uw radiotherapeut-oncoloog bespreekt de uitslag van de planningsvergelijking met u. Als de uitslag van de vergelijking is dat u in aanmerking komt voor protonentherapie, bespreekt diegene ook met u of u de behandeling in het UMCG Protonentherapiecentrum wilt ondergaan. Wanneer u kiest voor protonentherapie zal uw radiotherapeut-oncoloog u verwijzen naar het UMCG en krijgt u een afspraak voor een intakegesprek en de voorbereiding voor protonentherapie in het UMCG.
De behandeling met protonen
Voorbereiding
Voor de voorbereiding van de protonentherapie krijgt u een afspraak voor een intakegesprek. Maar ook voor het maken van een masker, CT, MRI en PET op de afdeling Radiotherapie in het UMCG. Het intakegesprek is met een radiotherapeut-oncoloog. Indien nodig plannen wij ook een gesprek met de medisch oncoloog. Aan de hand van bovenstaande voorbereidingen maken wij het definitieve protonenplan.
De bestraling
Het aantal bestralingen protonentherapie bij hoofd-halskanker varieert, afhankelijk van uw persoonlijke situatie, van 28-35 keer. De bestralingen vinden plaats op werkdagen, vijf tot zes keer per week, in het UMCG Protonentherapiecentrum. Gedurende uw behandeling wordt u wekelijks gezien door uw behandelend arts op de afdeling Radiotherapie in het hoofdgebouw van het UMCG. Als uw behandeling gecombineerd wordt met chemotherapie, vindt deze ook in het UMCG plaats.
Controle afspraken
De eerste controles vinden plaats tot 6 weken na de laatste bestraling op de afdeling Radiotherapie in het UMCG. De vervolgcontroles zullen worden afgestemd met uw eigen behandelaar.
Lees ook de antwoorden op veelgestelde vragen over protonentherapie bij hoofd-halskanker.
Met onze 360-graden video’s ‘beleeft’ u het gehele protonentherapie proces op onze afdeling alvast.
Controle afspraken na de behandeling
De uitkomsten van de behandeling met protonen worden structureel vastgelegd. U kunt voor een (multidisciplinaire) beoordeling door uw radiotherapeut en eventueel de neuroloog en de neuropsycholoog worden gevraagd naar het UMCG terug te komen. Dit vindt plaats 1x in de paar jaar. De overige vervolgcontroles zullen worden afgestemd met uw eigen behandelaar.
Bijwerkingen van de bestraling
Uw eigen radiotherapeut-oncoloog heeft u geïnformeerd over de bijwerkingen van fotonentherapie. De soort bijwerkingen die kunnen ontstaan bij protonentherapie zijn dezelfde als van fotonentherapie. Tijdens en kort na de bestraling is dat mogelijk, vermoeidheid, huidreactie, slikklachten, droge mond, plakkerig speeksel, smaakverlies en pijn bij het slikken. Op lange termijn is de verwachting dat de kans op slikklachten en droge mond minder zal zijn dan met fotonentherapie. De behandelend arts in het UMCG zal deze bijwerkingen tijdens het intakegesprek nogmaals met u bespreken.
Deelname aan medisch wetenschappelijk onderzoek
De afdeling Radiotherapie van het UMCG neemt deel aan nationale en internationale wetenschappelijke onderzoeken. Als dat voor u van toepassing is, vragen wij u om hieraan deel te nemen. Tijdens het eerste gesprek met de behandelend arts informeert deze u, zowel mondeling als schriftelijk, over het onderzoek. Daarna kunt u aangeven of u aan het onderzoek mee wilt doen.
Nederlandse Kankerregistratie
Wij delen patiëntgegevens met de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Ze gebruiken die gegevens voor wetenschappelijk onderzoek naar kanker en de behandeling ervan. Zij kunnen niet zien van wie die gegevens zijn. Meer informatie over het gebruik van die gegevens staat op de website van het Integraal Kankerinstituut Nederland. Lees ook hoe wij omgaan met uw gegevens.
Reiskosten, verblijf en vergoeding
Uw zorgverzekeraar vergoedt de reiskosten van en naar het UMCG. De kosten voor verblijf worden per 1 januari 2020 vanuit het basispakket van de zorgverzekeraar ook vergoed.
Besluit u om tijdens de bestraling in de buurt van het UMCG te verblijven? Dan adviseren wij u bij het vinden van een verblijf. Voor informatie hierover kunt u terecht bij de medewerker patiëntenservice. Een gesprek met deze medewerker wordt altijd gepland in aansluiting op het intakegesprek bij de radiotherapeut-oncoloog. U dient het verblijf in de buurt van het protontherapiecentrum wel zelf te boeken en vooruit te betalen. Overleg voorafgaand aan de behandeling met uw zorgverzekeraar wat voor u de mogelijkheden voor vergoeding zijn.
Second opinion
Als u wilt weten of u in aanmerking komt voor protonentherapie bij hoofd-halskanker dan kunt u ook een second opinion aanvragen in het UMCG. Wij raden u wel aan dit met uw behandelend radiotherapeut-oncoloog en uw ziektekostenverzekeraar te bespreken.
Tot slot
Heeft u na het lezen van bovenstaande informatie nog vragen over uw bestralingsbehandeling? Stel deze aan uw radiotherapeut-oncoloog of physician assistant. Op werkdagen is het UMCG Protonentherapiecentrum telefonisch bereikbaar op telefoonnummer (+31) 050 361 2711. De medewerker overlegt zo nodig met uw behandelend arts of physician assistant.
Download hier de de online brochure
Zie ook
Patiëntenervaringen
Wilt u meer weten over hoe het is om protonentherapie te ondergaan? Lees dan de patiëntenervaringen van onder meer Fred, Janny, Geert, Nico en Michel.