Protonentherapie bij een Hodgkin of Non Hodgkin Lymfoom in de Borstkas

Wat is radiotherapie?

Radiotherapie is de behandeling van kanker door middel van bestraling. Het doel van de bestraling is het doden van kankercellen. Daarbij moeten de gezonde cellen zo veel mogelijk gespaard worden. Tijdens de behandeling wordt gebruik gemaakt van straling met een hoge energie. Deze straling beschadigt het erfelijke materiaal van een cel. Daardoor kan deze zich niet meer delen en gaat deze uiteindelijk dood. Kankercellen zijn gevoeliger voor straling dan cellen van de gezonde omliggende weefsels. Gezonde weefsels kunnen zich beter herstellen van de stralingsschade dan kankercellen. Bekijk voor een visueel beeld de infographic ‘Wat is bestraling?‘.

Wat is protonentherapie?

De meeste patiënten worden bestraald met fotonen. Fotonen geven hun dosis af in het te bestralen gebied (doelgebied), maar geven ook dosis af aan omliggende gezonde weefsels. Protonen geven hun dosis af in een beperkter gebied. Hiermee zorgen protonen in vergelijking met fotonen voor een lagere stralingsdosis in omliggend gezond weefsel, bij gelijkblijvende dosis in het doelgebied. Deze afname in dosis in gezond weefsel geeft mogelijk minder bijwerkingen. Binnen de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie hebben de protonencentra in Nederland richtlijnen ontwikkeld over welke patiënten in aanmerking komen voor behandeling met protonen. Op deze pagina leest u meer over protonentherapie. Daar vindt u ook video’s en een infographic.

Wie komt in aanmerking voor protonentherapie bij een Lymfoom in de borstkas?

Bestraling bij patiënten met een Hodgkin of Non Hodgkin Lymfoom in de borstkas kan gedurende de rest van het leven leiden tot problemen met het hart. Het risico hierop neemt toe naarmate de stralingsdosis op het hart toeneemt. Bij een deel van de patiënten is de stralingsdosis op het hart met fotonen al erg laag. Dan is er geen extra voordeel te verwachten van protonentherapie. Er zijn echter ook patiënten, waarbij de stralingsdosis in het hart met fotonen te hoog is. Daardoor neemt het risico op een hartprobleem gedurende het leven toe met 2% of meer. Als dat het geval is, kan er een zogenaamde planningsvergelijking worden gedaan om te onderzoeken of bestraling met protonen dit risico kan verminderen. Een voorbeeld van deze vergelijking ziet u rechts van deze tekst.

De behandeling van de ziekte van Hodgkin (lymfeklierkanker) bestaat vaak uit een combinatiebehandeling van chemotherapie en radiotherapie. Daarom is het streven om reeds bij de diagnose, dus voor start van de chemotherapie, een inschatting te maken van de mogelijkheden voor bestraling. En of protonen in uw situatie voordeel bieden.

Wat is een planningsvergelijking?

Voor de planningsvergelijking wordt op een CT-scan een fotonenplan gemaakt. Als protonen voordeel kunnen bieden, dan wordt op deze scan ook een protonenplan gemaakt. Door het protonenplan te vergelijken met het fotonenplan wordt er uitgerekend of bestraling met protonen in uw specifieke situatie van voordeel kan zijn. Deze planningsvergelijking wordt soms in eerste instantie gedaan middels een proefplanning op de scan die gemaakt wordt voorafgaand aan de chemotherapie. Deze wordt definitief gedaan op een tweede scan na de chemotherapie. Omdat de tumorgrootte na behandeling met chemotherapie veranderd is. Daardoor bestaat er een kleine kans dat de dosisverdeling van het fotonenplan dusdanig is, dat protonen niet meer van voordeel zijn. Dan zal de behandeling alsnog met fotonen plaatsvinden.

Uitslag planningsvergelijking en proefplanning

Wij streven ernaar de uitslag van de planningsvergelijking of een eventuele proefplanning binnen 2 dagen terug te koppelen aan uw verwijzend radiotherapeut-oncoloog of hematoloog. Die bespreekt de uitslag met u. Als de uitslag van de vergelijking is dat u (mogelijk) in aanmerking komt voor protonentherapie, dan wordt aan u gevraagd of u de behandeling in het UMCG Protonentherapiecentrum wilt ondergaan.

De behandeling

De verwijzing

Wanneer u na een positieve planningsvergelijking of proefplanning kiest voor behandeling in het UMCG , verwijst uw radiotherapeut-oncoloog u door. Ook is er de mogelijkheid om door uw hematoloog, meestal in samenspraak met een radiotherapeut-oncoloog, direct bij diagnose voor voorbereidingen en diagnostiek naar het UMCG te worden verwezen. De diagnostiek wordt dan zodanig uitgevoerd dat een aparte voorbereiding voor een eventuele bestraling met fotonen of protonen niet meer nodig is.

Voorbereiding

De voorbereiding van de behandeling van het lymfoom in de borstkas bestaat uit het intakegesprek met de radiotherapeut-oncoloog die u in Groningen zal behandelen. Aansluitend maken we een bestralingsmasker en een (nieuwe) (PET-)CT- scan. Na de chemotherapie wordt met hetzelfde masker een nieuwe (PET-) CT scan gemaakt. Met deze scans wordt het definitieve fotonenplan en, wanneer van toepassing, het protonentherapieplan gemaakt.

De bestraling van het lymfoom

Het aantal bestralingen varieert, afhankelijk van uw persoonlijke situatie, van 10 tot 20 keer. Dit is gelijk voor behandeling met fotonen en protonen. De bestralingen vinden plaats op werkdagen, in het UMCG Protonentherapiecentrum of op de afdeling Radiotherapie van het UMCG.

Controle afspraken

Gedurende uw behandeling heeft u wekelijks een controle afspraak met uw behandelend arts op de afdeling Radiotherapie. Dit is aan de Fonteinstraat 18 in het UMCG. Ongeveer twee weken na de behandeling volgt een nacontrole op de afdeling Radiotherapie in het UMCG. Daarna zullen de poliklinische controles afwisselend plaatsvinden bij uw radiotherapeut-oncoloog en uw hoofdbehandelaar. Dit is meestal uw hematoloog in het verwijzend centrum.

Deelname aan medisch wetenschappelijk onderzoek

De afdeling Radiotherapie van het UMCG neemt deel aan nationale en internationale wetenschappelijke onderzoeken. Als dat voor u van toepassing is, wordt u tijdens het eerste gesprek gevraagd om hieraan deel te nemen.

Reiskosten, verblijf en vergoeding

Vraag uw zorgverzekeraar naar de voorwaarden voor vergoeding van uw reis- en verblijfskosten. Besluit u  om tijdens de bestraling in de buurt van het UMCG te verblijven? Dan kunnen wij u adviseren bij het vinden van een verblijf. Voor informatie hierover kunt u terecht bij de medewerker patiëntenservice. Een gesprek met deze medewerker wordt altijd gepland in aansluiting op het intakegesprek bij de radiotherapeut-oncoloog in het UMCG.

Second opinion

Als u wilt weten of u in aanmerking komt voor protonen dan kunt u ook een second opinion aanvragen in het UMCG. Wij raden u wel aan dit met uw behandelend radiotherapeut-oncoloog en uw ziektekostenverzekeraar te bespreken. Onze contactgegevens vindt u hier.

Download hier de online brochure ‘Protonentherapie bij een Hodgkin of Non Hodgkin Lymfoom in de borstkas’