Een dag met… IBA beam physics engineer Lennert Leijendekker

In onze serie ‘Een dag met…’ kijken we een werkdag mee met één van de specialisten van het UMCG Protonentherapiecentrum. Deze keer is dat Lennert Leijendekker, beam physics engineer bij IBA, de leverancier van de bestralingsapparatuur. Hij zorgt ervoor dat de bestralingssystemen werken zoals ze moeten werken.

04:50 uur
Het is maandagochtend, of eigenlijk nog nacht, als de wekker gaat. De IBA-ochtenddienst begint in het Protonentherapiecentrum om 6.00 uur. Dat betekent dat ik voor 5.00 uur opsta, want vanuit Leeuwarden rijd ik er 3 kwartier over naar Groningen.

Na een warme douche die ik afsluit met een koude ben ik helemaal wakker en spring ik in de auto. Of het nu gaat om verse sneeuw, een prachtige zonsopkomst of rokende hooibalen op de rijksweg, als vroege vogel ben je in ieder geval overal als eerste bij.

06:00 uur
Ik werk in het UMCG Protonentherapiecentrum als beam physics engineer wat mooi aansluit bij mijn natuurkunde-achtergrond. Om 6 uur kom ik in Groningen aan bij een leeg Protonentherapiecentrum. Alleen mijn IBA-collega met wie ik de werkdag begin, is er. Vanuit onze centrale controlekamer herstarten we het bestralingssysteem. Dit doen we elke dag. Vervolgens stel ik de protonenversneller in en doorloopt mijn collega in de beide behandelkamers een testbehandeling om te kijken of alles goed werkt.

Ook voeren we de technische controles uit. Hiervoor volgen we een vaste werkwijze omdat de bestralingsapparatuur ingewikkeld en gevoelig is. Als er afwijkingen zijn, lossen we deze meteen op zodat we om 7.00 uur het systeem aan de klinisch fysische staf (‘fysica’) van het UMCG kunnen overdragen. Zij doen vervolgens nog hun eigen dagelijkse testen.

07:00 uur
Deze ochtend is een beetje speciaal: we hebben de bestralingsapparatuur gestart met aangepaste instellingen. Het afgelopen weekend is een onderdeel van het apparaat opnieuw ingesteld en daarom moesten we nu een update doen. Het systeem mag alleen na uitgebreide testen gebruikt worden voor bestralingen. IBA én UMCG-fysica moeten de nieuwe instellingen allebei goedkeuren. Dit soort onderhoud doen we meestal in het weekend zodat doordeweeks de bestralingen van patiënten zoveel mogelijk door kunnen gaan. We kunnen de aangepaste instellingen nu dus direct doorvoeren.

07:15 uur
Tijd voor koffie. Maar al snel krijgen we een telefoontje van fysica. Tijdens de ochtendcontrole is de bestraling onderbroken waardoor de test niet helemaal gedaan is. Ik bespreek de technische details met de mensen van fysica en we besluiten de meting opnieuw uit te voeren. De herhaalmeting blijkt goed en nu is het systeem officieel klaar voor gebruik.

08:00 uur
De patiëntbehandelingen beginnen. Als engineer ben ik verantwoordelijk voor de techniek die nodig is voor de behandelingen. Die moet natuurlijk vlekkeloos werken. Achter de schermen werkt ons systeem bijna helemaal automatisch. Vanuit de controlekamer houden mijn collega en ik het systeem op beeldschermen in de gaten. Als iets anders loopt dan verwacht of als er een storing is dan zien we dat direct.

Met uitzicht op de Martinitoren is het absoluut geen straf hier de dag door te brengen. Ondertussen verwerk ik meetgegevens van afgelopen weekend of werk ik aan andere projecten. Ook heb ik technisch overleg met collega’s over storingen in onze apparatuur waarvan we de oorzaak nog niet weten.

09:30 uur
De telefoon gaat. Het is een laborant die belt vanuit bestralingsruimte 2. De bedieningssoftware geeft een foutmelding en de bestraling is onderbroken. Ik heb een vermoeden wat er fout gaat en hoe ik deze storing kan oplossen. Mijn vermoeden klopt en ik weet de storing uit het systeem te halen. De laborant kan verder met de bestraling.

10:15 uur
Ik krijg een bericht uit bestralingsruimte 1. De laboranten zeggen dat het systeem geen röntgenfoto’s maakt. Deze foto’s gebruiken ze om de patiënt precies goed onder het bestralingsapparaat te leggen. Ik ga kijken wat er mis is.

Al snel denk ik te weten waar de storing zit. Maar ik heb nog geen idee wat de oorzaak is en dus ook niet hoe ik dit op kan lossen. Ik vertel de laboranten dat ik minstens een kwartier nodig heb om het probleem op te lossen. Gelukkig is bestralingsruimte 2 vrij en kunnen ze de patiënt daar verder behandelen.

Met twee collega’s die ik erbij roep, maken we een taakverdeling om de storing op te sporen. Al snel vinden we de oorzaak: een kapot onderdeel. Als we dit hebben vervangen, doen we opnieuw alle controles. Fysica doet hetzelfde en dan kunnen de laboranten het systeem weer gebruiken.

De schade van deze storing is een ‘systeem-downtime’ van ruim drie kwartier. Dit betekent dat het systeem drie kwartier niet gebruikt kon worden. Vaak hebben we een paar keer per week downtimes door storingen, maar meestal duren deze niet langer dan 20 minuten.

12:00 uur
Lunchtijd. Een hapje eten en een ommetje in de omgeving van het Protonentherapiecentrum.

14:00 uur
De avondploeg komt ons aflossen. Voordat ik naar huis ga, is er nog het wekelijkse teamoverleg. We bespreken de onderhoudsactiviteiten van afgelopen weekend, de planning voor de komende periode en denken na over oplossingen voor technische problemen die vaker voorkomen. Na het teamoverleg draag ik mijn werk over aan de collega’s van de avonddienst.

14:45 uur
Ik stap weer in de auto en rij voor de middagspits naar huis.

Dit was de dag van Lennert Leijendekker. Wilt u meer lezen over de werkdagen van onze collega’s? Lees dan ook:

• ‘Een dag met… Coördinator Kinderradiotherapieteam Joke Schaper‘
• ‘Een dag met… Radiotherapeutisch Laborant Tirza van Faassen – van Loenen’